Yeni tanıklıklar, Sudan’daki çatışmalara dahil edilen Kolombiyalı paralı askerlerin rolünü ve bu askerlerin Zemzem mülteci kampı çevresinde görüntülendiğini ortaya koydu. Birçok eski Kolombiyalı asker çatışma sahasında çocuk askerleri eğittiklerini itiraf etti.
Sudan’daki iç savaşın başından bu yana yüzlerce Kolombiyalının çatışmalar için kiralandığı daha önce tespit edilmişti. Bunlardan biri olduğunu söyleyen “Carlos” isimli eski paralı asker, ilk başta çatışmaların yavaş ilerlediğini fakat kısa süre sonra yoğun çatışmalar ve çok sayıda ölümle karşılaştıklarını anlattı.
“ÇOCUKLARI CEPHEYE GÖNDERİYORDUK”
Carlos, Sudan’a bu yılın başlarında geldiğini ve kendisinin ile yoldaşlarının görevlerinden birinin kamplarda bulunan, çoğunluğu çocuk olan askerleri eğitmek olduğunu itiraf etti. “Kamplarda binlerce asker vardı, bazıları yetişkin ama çoğu çocuktu… Onlara saldırı tüfeklerini, makineli tüfekleri ve RPG’leri nasıl kullanacaklarını öğrettik. Ondan sonra cepheye gönderildiler. Onları gidip öldürülmeleri için eğitiyorduk,” dedi.
Carlos bu uygulamayı “korkunç ve çılgınca” olarak tanımlarken, “ne yazık ki savaş böyle bir şey” diyerek eğitimin amacını ve sonuçlarını özetledi.
ZEMZEM KAMPI’NDA GÖRÜNTÜLENDİLER
Paralı askerlerin Zemzem’de faaliyet gösterirken görüntülendiği ve Nisan ayında Hızlı Destek Güçleri’nin (HDK) Zemzem’i yerle bir ederek 300 ila 1500 kişi arasında ölümle sonuçlanan saldırılar düzenlediği hatırlatılıyor. BM, bu saldırıları çatışmadaki en ağır katliamlardan biri olarak nitelendirmişti.
Zemzem kampının sözcüsü Muhammed Hamis Duda, kampın hem HDK milisleri tarafından yerinden edildiğini hem de yabancı paralı askerler tarafından işgal edildiğini belirterek “kendi gözlerimizle çifte suça tanık olduk” dedi.
BAE VE PARALI ASKERLER
Raporlarda, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) özel güvenlik şirketleri aracılığıyla paralı askerleri işe aldığı ve HDK’yi uzun süredir silahlandırmakla suçlandığı belirtiliyor; BAE bu iddiaları reddediyor. Bazı Kolombiyalı ihbarcılar, kendilerine BAE’deki petrol tesislerini koruyacakları söylenerek görevlendirildiklerini iddia ederken, Carlos bu sözleşme sırasında Afrika’da savaşacağı bilgisinin verildiğini ancak tam lokasyonu bilmediğini söyledi.
Carlos’un anlattığı yolculuk, Bogota’daki tıbbi muayenelerle başlayıp, Avrupa ve Etiyopya aktarmalarıyla Somali’nin Bosaso kentindeki bir BAE üssüne, oradan da Nyala’ya götürülmesi şeklinde gerçekleşti. Nyala ise Kolombiyalı paralı askerlerin Sudan’daki merkezi olarak anılıyor.
La Silla Vacía ve The Guardian ile paylaşılan fotoğraf ve videolarda paralı askerlerin Zemzem ve El Faşir çevresinde çekilmiş görüntüleri yer alıyor. Görüntülerde kursiyerler, silah eğitimi sahneleri, ağır silah kullanımı ve çatışma bölgesinden kesitler bulunuyor. Videolardan birinde, bir adam makineli tüfekle bir binanın duvarındaki delikten ateş ederken; başka bir klipte havan topu hazırlanıp ateşlenirken görülüyor.
KOLOMBİYA’NIN TEPKİSİ
Kolombiya uzun yıllar süren iç çatışma tecrübesi nedeniyle dünyanın önemli paralı asker ihracatçılarından biri olarak görülüyor. Uzmanlar, Kolombiya ordusunun verdiği eğitimin ve eski çatışma deneyiminin paralı asker talebini beslediğini belirtiyor. Uluslararası Kriz Grubu analistleri, Kolombiyalı askerlerin sahada “savaşmaya hazır” olduklarını vurguluyor.
Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro, paralı askerliği “öldürmek için metaya dönüştürülen insan ticareti” olarak tanımlamış ve bu uygulamayı yasaklama sözü vermişti. Buna karşın eski askerlerin sivil hayata yeniden entegrasyonu ve düşük emekli maaşları gibi yapısal sorunlar, paralı askerliğin ekonomik cazibesini sürdürüyor.
UZMAN DEĞERLENDİRMESİ
Paralı asker kullanımı uzmanı Sean McFate, paralı askerlerin uluslararası hukuktan kaçınma ve “inkar edilebilirlik” sağlama amaçlı kullanıldığını; yakalandıklarında sorumluluğun muğlaklaştırılabildiğini belirtiyor. McFate, paralı askerlik pazarının 2010’lardan itibaren yeniden büyüdüğüne dikkat çekiyor.
Uluslararası gözlemciler, Kolombiyalı eski askerlerin farklı coğrafyalarda savaş tecrübesi edinmesinin, hem bölgesel istikrarsızlığı derinleştirdiğini hem de insan hakları ihlallerinin artmasına yol açtığını ifade ediyor.
Sudan’daki çatışmalarda yabancı paralı askerlerin kullanıldığına dair iddialar, bölgede insan hakları ve insani müdahale açısından yeni bir kaygı dalgası yaratıyor. Zemzem ve Faşir çevresinde yaşanan vahim görüntüler ve tanıklıklar, çocuk askerlerin eğitilmesi ve yabancı savaşçıların sahadaki varlığı konusunda uluslararası soru işaretlerini büyütüyor.
Kaynak: The Guardian; Harriet Barber, Santiago Rodríguez Álvarez