Afrika genelinde kamu sektörünü derinden sarsan ekonomik kriz, kıta ülkelerinde borç yükünün sürdürülemez boyutlara ulaştığını bir kez daha gözler önüne serdi. Aralarında Nobel ödüllü ekonomist Joseph Stiglitz’in de bulunduğu 30’dan fazla ekonomist, eski maliye bakanı ve merkez bankası yetkilisi, düşük ve orta gelirli ülkeler için acil borç hafifletme çağrısında bulundu. Uzmanlar, borç ödemelerinin hükümetlerin sağlık, eğitim ve sosyal hizmetlere ayırdığı kaynakları hızla tükettiği uyarısında bulundu.
BORÇLAR KALKINMA HEDEFLERİNİ BALTALIYOR
Ekonomistler, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) gelecek ay yapılacak yıllık toplantıları öncesinde yayımladıkları açık mektupta, birçok Afrika ülkesinin borçlarını ödemeye çalışırken kalkınma hedeflerinden uzaklaştığını vurguladı. Mektupta, “Dünya genelinde hükümetler, okullar, hastaneler ve iklim projeleri için kaynak ayırmak yerine fahiş borç maliyetleri ödüyor” ifadeleri yer aldı.
Aralarında eski Güney Afrika Maliye Bakanı Trevor Manuel ve Kolombiya Merkez Bankası’nın eski başkanı José Antonio Ocampo’nun da bulunduğu imzacılar, Afrika hükümetlerinin gelirlerinin ortalama yüzde 17’sini dış borç ödemelerine harcadığını belirtti. Verilere göre, 32 Afrika ülkesi sağlık hizmetlerine harcadığından daha fazlasını dış borç ödemelerine harcıyor.
Mektupta, devlet gelirlerinin borç ödemelerine ayrılan oranın yüzde 10’la sınırlandırılması durumunda, 21 ülkede yaklaşık 10 milyon kişiye temiz su sağlanabileceği ve her yıl 23 binden fazla çocuğun ölümünün önlenebileceği belirtildi. Uzmanlar, bu durumun yalnızca ekonomik bir kriz değil, aynı zamanda insani bir acil durum olduğuna dikkat çekti.
AZALAN YARDIM KAYNAKLARI
Borç yükünün ağırlığı, Afrika genelindeki kamu hizmetlerini de felce uğratıyor. ActionAid’in bu yıl yayımladığı rapora göre, altı Afrika ülkesinde sağlık çalışanlarının yüzde 97’si maaşlarının temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetmediğini, yüzde 90’ı ise ilaç ve tıbbi ekipman eksikliği yaşandığını bildirdi.
Kriz, uluslararası yardım kaynaklarının azalmasıyla daha da büyüdü. Bir dönem dünyanın en büyük bağışçısı konumundaki ABD’nin, yardım bütçelerini azaltması kıta üzerindeki baskıyı arttırdı. Uluslararası Kurtarma Komitesi’nin verilerine göre, ABD yardımlarındaki kesintilerden en fazla etkilenen 13 ülkeden 10’u Afrika’da bulunuyor.
”CESUR ADIMLAR ATILMALI”
Ekonomistler, mevcut borç hafifletme çabalarının yetersiz kaldığını belirtiyor. G20’nin yürüttüğü borç çerçevesi kapsamında, risk altındaki ülkelerin dış borçlarının yalnızca yüzde 7’si hafifletilebildi. Mektupta, liderlere borç yükünü azaltma konusunda acil adımlar atmaları, Dünya Bankası ve IMF’nin borç sürdürülebilirliği değerlendirmelerini yeniden düzenlemeleri ve borçlu ülkelerin ortak bir platformda seslerini güçlendirebileceği “Borçlular Kulübü” kurmaları çağrısı yapıldı.
“Borç konusunda cesur adımlar atmak, sınıflarda daha fazla çocuk, hastanelerde daha fazla hemşire ve iklim değişikliğiyle mücadelede daha fazla eylem fırsatı anlamına geliyor” ifadeleriyle sona eren mektup, Afrika’nın kalkınma mücadelesinde borç sarmalının yarattığı tehdidi bir kez daha gündeme taşıdı.
Kaynak: Ajanslar