Kamerun halkı bugün sandık başına giderek ülkenin yeni cumhurbaşkanını seçecek. Oy verme işlemi sabah saatlerinde başladı ve akşam saatlerinde sona erecek. Seçimde 10 aday yarışıyor, bunlar arasında 92 yaşındaki mevcut Devlet Başkanı Paul Biya da bulunuyor. Biya, sekizinci kez aday olarak yarım asırlık iktidarını sürdürmeyi hedefliyor. Seçim sonuçlarının birkaç gün içinde açıklanması bekleniyor. Paul Nije, Kamerun seçimlerini ve Biya’nın adaylığını BBC için değerlendirdi.
EN YAŞLI DEVLET BAŞKANI ÜNVANI KORUNACAK MI?
Dünyanın en yaşlı devlet başkanı olan 92 yaşındaki Paul Biya, pazar günü yapılacak seçimler öncesinde Kamerun halkına “en iyisi henüz gelmedi” diyerek sekizinci kez cumhurbaşkanlığı için aday oldu. 1982’den bu yana iktidarda olan Biya, seçimi kazanırsa neredeyse 100 yaşına kadar görevde kalacak ve ülkeyi yarım yüzyıl boyunca yönetmiş olacak.
Görevden çekilmesi yönündeki yoğun çağrılara rağmen adaylığını sürdüren Biya, seçim kampanyası boyunca sadece bir mitinge katıldı, kampanya sürecinin büyük bölümünü Avrupa’da geçirdi. Rakipleri sahada aktif biçimde seçmenle buluşurken, onun yapay zekâyla hazırlanmış bir seçim videosuna bel bağlaması ülkede tepki çekti. Tepkilerin ardından ülkeye döner dönmez kuzey bölgesine giderek miting düzenlemek zorunda kaldı.
Salı günü seçmen yoğunluğunun fazla olduğu Maroua şehrinde partisinin destekçilerine seslenen Biya, özellikle kadınlara ve gençlere hitap etti. Yeni dönemde onların sorunlarını öncelikli hale getireceğine söz verdi. “Sözümün arkasındayım” diyen Biya, “bir kez daha değerli desteğinizi istiyorum.” ifadelerini yer verdi.
Fakat siyaset analisti Immanuel Wanah, BBC’ye yaptığı değerlendirmede Biya’nın iktidara geldiği günden bu yana önceliğinin “iktidarda kalmak” olduğunu, bunun da çoğu zaman halkın yaşam koşullarını iyileştirme çabasının önüne geçtiğini söyledi. Bir diğer analist Dr. Tilarius Atia da Biya’nın bu “görevde kalma” refleksini 1984’teki başarısız darbe girişimine bağladı.
Kamerun nüfusunun %60’ından fazlası 25 yaşın altında ve ülke halkının büyük çoğunluğu Biya’dan başka bir lider tanımadı. Genç aktivist Marie Flore Mboussi, artık “yeni bir neslin” yönetime gelmesi gerektiğini belirterek:
“İktidarda uzun kalmak, kaçınılmaz biçimde bir rehavet yaratıyor. 43 yılın sonunda halk yoruldu.” sözlerine yer verdi.
EKONOMİK SIKINTI VE İŞSİZLİK HAD SAFHADA
Seçim, artan enflasyon, güvenlik sorunları, kötü kamu hizmetleri, yolsuzluk ve işsizlik gibi meselelerin gölgesinde gerçekleşiyor. Özellikle genç işsizliği, adayların çoğunun kampanyasında öne çıkan konulardan biri.
Uluslararası Göç Örgütü’ne (IOM) göre 15-35 yaş aralığındaki gençlerin yaklaşık %40’ı işsiz. Üniversite mezunlarının %23’ü ise resmi bir iş bulmakta zorlanıyor. 26 yaşındaki Vanina Nzekui, BBC’ye:
“Gençler yurt dışına gitmeye daha meyilli, çünkü ülkede bir yere gelebileceklerine inanmıyorlar. Tüm makamların yaşlılar tarafından doldurulduğunu düşünüyorlar ve bu da ülkelerinin gelişimine katkı sağlamalarının önüne geçiyor.” açıklamalarında bulundu.
23 yaşındaki sivil toplum aktivisti Aziseh Mbi ise yaşın tek başına bir liderlik ölçütü olmadığını savunuyor. Biya’nın bazı gençlik projelerine öncülük ettiğini belirterek, “Başkan önemli şeyler yaptı.” diyor.
Biya’nın tek mitinginde özellikle kadınlar ve gençlere seslenmesi dikkat çekti. Fakat seçim süreci, muhalefet lideri Maurice Kamto’nun adaylıktan men edilmesiyle tartışma yarattı. Temmuz ayında seçim kurulu, partisi içinde yaşanan bir anlaşmazlık nedeniyle Kamto’nun adaylığını iptal etti. Bu karar, Biya’nın karşısına ciddi bir rakip çıkmasını önlemek için yapılan bir hamle olarak değerlendirildi.
2018 seçimlerinde ikinci olan Kamto, o dönemde zafer ilan etmiş ve sokak protestoları düzenlemişti. Dr. Atia:
“Kamto’nun dışlanması, demokrasimizin meşruiyetine zarar veriyor; herkesin yarışmasına izin verilmeliydi.”
Wanah da aynı şekilde
“Bu durum, Kamerun’da gerçekten adil seçimlerin mümkün olmadığı algısını güçlendiriyor.” sözlerine yer verdi.
Toplam 12 aday yarışa katılmaya hak kazandı. Bunlar arasında Biya’nın eski müttefikleri Issa Tchiroma Bakary ve Bello Bouba Maigari de bulunuyor. İki isim, yıllarca görev yaptıkları hükümetten istifa ederek Biya’ya rakip oldu.
Muhalefetin önde gelen figürlerinden milletvekili Cabral Libii, Sosyal Demokrat Cephe (SDF) lideri Joshua Osih ve tek kadın aday Patricia Tomaïno Ndam Njoya da yarışta yer alıyor. Kampanya sürecinin başında iki aday (yolsuzlukla mücadele avukatı Akere Muna ve bir diğer isim) adaylıktan çekilerek Maigari’ye destek verdi. Böylece yarışta 10 aday kaldı.
MUHALEFETİN ORTAK ADAYI BAKARY
Seçim yalnızca tek turlu olacak, en fazla oyu alan aday doğrudan başkan seçilecek. Muhalefet uzun süredir Biya’ya karşı tek bir aday etrafında birleşilmesi çağrısında bulunuyordu. Tchiroma Bakary, 50’den fazla siyasi grup ve sivil toplum kuruluşundan oluşan Değişim Birliği Koalisyonu’nun desteğini aldı ve “muhalefetin ortak adayı” olarak ilan edildi. Ancak bu girişim tüm muhalefeti birleştirmekte başarısız oldu.
Kamto, bazı adaylarla görüşerek (özellikle kuzeyli Tchiroma Bakary ve Maigari ile) birleşme çağrısı yaptı. Ama taraflardan biri geri adım atmayınca, “Halk kime inanıyorsa ona oy versin” dedi.
Dr. Atia’ya göre muhalefetin tek çatı altında birleşememesi, seçimde kaybetmelerine yol açabilir. Kampanya süresince 76 yaşındaki Tchiroma Bakary büyük kalabalıklar toplamayı başardı. Bazı analistler, onu Biya’nın en güçlü rakibi olarak görüyor.
Geçtiğimiz hafta binlerce kişi yağmur altında saatlerce bekleyerek Bakary’nin Douala’daki mitingine katıldı. Bakary, yirmi yıl parçası olduğu sistemi “değiştirme” sözü verdi.
Ancak analistlere göre Biya, kuzeyde güçlü bir desteğe sahip olmasına rağmen Bakary’yi ve diğer adayları kolaylıkla geride bırakacak. Dr. Atia, “Başkan Biya’nın kazanmak için yalnızca küçük bir çoğunluğa ihtiyacı var. Muhalefetin tüm çabalarına rağmen seçimi yine onun kazanacağını düşünüyorum.” açıklamasıyla Biya’nın koltuğunu koruyabileceğini belirtiyor.
Kaynak: BBC