ABD hükümeti, tarihin en büyük toplu sınır dışı operasyonunu yürütmeye hazırlanırken, bazı Afrika ülkeleri belgesiz göçmenler için varış noktası haline geliyor.
Gana, Ruanda, Uganda, Esvatini ve Güney Sudan, ABD ile yaptıkları anlaşmalar çerçevesinde sınır dışı edilen göçmenleri kabul ediyor. Hükümetler bunu insani bir görev veya Pan-Afrikan dayanışma olarak sunarken, eleştirmenler siyasi hesaplar ve mali teşviklerin rol oynadığına dikkat çekiyor.
Temmuz ayında Nijerya, sınır dışı edilen Venezuelalıları kabul etme yönündeki baskılara boyun eğmeyi reddetti. Ancak Gana, bu ay 14 kişiyi (13 Nijeryalı ve 1 Gambiyalı) kabul ederek listeye katıldı.
SİYASİ HESAPLAR VE ABD İLE İLİŞKİLER
Kenya’daki Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü’nden Nicodemus Minde, bu kararların genellikle Washington ile diplomatik ilişkileri geliştirmeyi amaçladığını söyledi. Minde’ye göre, özellikle Trump yönetimi döneminde ticaret, göç ve yardım politikalarındaki değişimler bu anlaşmalara zemin hazırladı.
İnsan hakları ihlalleri nedeniyle yaptırımlarla karşı karşıya olan Uganda, geçtiğimiz ay ABD’den iltica talebi reddedilen üçüncü ülke vatandaşlarını “geçici olarak” kabul edeceğini açıkladı. Ancak bu karar, ülkede ciddi anayasal ve dış politika tartışmalarına yol açtı.
Ruanda da ağustos ayında 250 kişiyi kabul etmeyi taahhüt etti. Kigali yönetimi, daha önce 2022’de İngiltere ile yaptığı ve büyük tepki çeken benzer bir anlaşma nedeniyle de eleştiriliyor. İngiltere bu anlaşma kapsamında Ruanda’ya 240 milyon sterlin ödemişti.
MALİ TEŞVİK İDDİALARI
Yeni anlaşmaların perde arkasında maddi kazanç olup olmadığı da tartışma konusu. New York Times’ın haberine göre Esvatini, 150 kişiyi barındırmak için ABD’den 500 milyon dolar talep etti. El Salvador’un ise 200 Venezuelalıyı hapsetmesi karşılığında ABD’den 5 milyon dolar aldığı bildirildi.
Gana Dışişleri Bakanı Samuel Okudzeto Ablakwa ise ülkesinin kararını “tamamen insani ve Pan-Afrikan dayanışma” olarak niteleyerek iddiaları reddetti.
Analistler, bu anlaşmaların uzun vadede ABD-Afrika ilişkilerini olumsuz etkileyebileceğini savunuyor. Minde’ye göre, göçmenlerin Afrika’ya gönderilmesi “eşitsiz bir ilişkiyi” yansıtıyor ve güvenlik riskleri de barındırıyor:
“Bu durum iyi görünmüyor. İnsanlar Afrika ülkelerine adeta bırakılıyor. İlişkileri şekillendiriyor ama bence olumsuz bir şekilde.”