ABD Temsilciler Meclisi’ne sunulan kapsamlı bir yasa tasarısı, Zimbabve’ye yaklaşık 25 yıldır uygulanan yaptırımların kaldırılmasını öngörüyor. Bu adım, Washington’un Harare’ye yönelik politikasında köklü bir değişimin işareti olarak değerlendiriliyor.
“Dışişleri Bakanlığı Politika Hükümleri Yasası” olarak adlandırılan tasarı, 2001 yılında çıkarılan ve ABD’nin Zimbabve’ye yönelik yaptırımlarının yasal temelini oluşturan Zimbabve Demokrasi ve Ekonomik İyileşme Yasası’nın (ZDERA) yürürlükten kaldırılmasını içeriyor.
2001’den bu yana ZDERA, ABD’ye Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarında Zimbabve’ye kredi, borç hafifletme veya mali yardım verilmesine karşı çıkma imkânı sağladı. Bu durum ülkenin küresel finans sisteminden fiilen dışlanmasına yol açtı.
TASARI YENİ KOŞULLAR GETİRİYOR
Tasarı, bu yaptırım engelini kaldırmayı öngörse de yeni koşullar da getiriyor. Buna göre, Washington’un Zimbabve’ye yönelik yeni IMF veya Dünya Bankası finansmanını desteklemesi, hükümetin eski Beyaz çiftçilerin tam tazminatını içeren “Küresel Tazminat Anlaşması”nı yerine getirmesine bağlanıyor.
Şimdiye dek 20 milyon ABD dolarından fazla ödeme yapıldığı belirtiliyor. Mayıs sonunda Fildişi Sahili’nin Abidjan kentinde yapılan Afrika Kalkınma Bankası toplantılarında konuşan bazı çiftçiler, hesaplarında kendilerine ayrılan paranın yansıtıldığını görünce şaşkınlıklarını dile getirmişti.
Tasarıda şu ifadeler yer alıyor:
- “2001 tarihli Zimbabve Demokrasi ve Ekonomik İyileşme Yasası (ZDERA), değiştirilmiş şekliyle, kamu yasası 107–99 yürürlükten kaldırılmıştır.”
- “ABD, Zimbabve hükümeti 12 ay içinde Küresel Tazminat Anlaşması kapsamındaki tüm borçlarını (enflasyona göre güncellenmiş) ödemeyi taahhüt etmedikçe IMF veya Dünya Bankası’ndan sağlanacak yeni finansmanı desteklemeyecektir.”
Tasarı, Cumhuriyetçi Brian Mast tarafından sunuldu ve bugün Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi’nde tartışılacak. İçeriğinde Çin’e karşı stratejilerden yapay zekâ yönetimine, büyükelçilik güvenliğinden kamu diplomasisine kadar geniş konular bulunuyor.
“ABD SİYAH ZİMBABVELİLERE İADE EDİLEN ONURUN BEDELİNİ ÖDETİYOR”
Siyasi yorumcu Dereck Goto, gelişmenin önemli olduğunu belirterek, ABD’nin ZDERA’nın aslında insan hakları değil, toprak reformu sebebiyle çıkarıldığını itiraf etmiş olduğunu söyledi:
“Yaklaşık çeyrek asırlık bir zulümden sonra, ABD Kongresi ZDERA’yı kaldırmaya hazırlanıyor. Bu yasa sadece bir kanun değildi; ekonomimizi boğan bir zincirdi. ABD bunu demokrasi ve insan haklarıyla süsledi, ama herkes biliyor ki ZDERA toprağımızı geri almamızın cezasıydı.”
Goto, tasarının geri çekilmesine rağmen Washington’un haksız koşullar koyduğunu vurguladı:
“Toprak reformuyla siyah Zimbabvelilere iade edilen onurun bedelini ödetmeye çalışıyorlar. Hâlâ ‘tazminat’ adı altında bizi zorlamaları, aslında intikamın devamıdır.”
Bir diğer siyasi yorumcu Elton Ziki ise benzer görüşleri dile getirerek, esas meselenin yine toprak tazminatı olduğuna dikkat çekti:
“ABD, ZDERA’yı kaldırıyor gibi görünse de bunu koşullara bağlıyor. Bu, diplomasinin doğasına aykırı. Biz ‘herkesin dostu, kimsenin düşmanı değiliz’ diyerek barışçıl bir tutum izlerken, onlar iç işlerimize müdahale etmeye devam ediyor. Biz hâlâ sömürgecilikten ve topraklarımızın gasbından doğan mağduriyetlerimizin karşılığını görmedik. Buna rağmen beyaz çiftçilere tazminat ödenmesi isteniyor. Bu kabul edilemez.”