Batı emperyalizminin en kanlı ve insanlık dışı adımlarından biri kölelikti. 15. yüzyıldan itibaren Afrika kıtasından milyonlarca insan vatanındankoparıldı, köyleri yakıldı, aileleri parçalandı. İnsan onurunu hiçe sayan bu düzen, ”köle ticareti” döngüsü ile asırlarca sürdü.
Atlantik köle ticareti, kısa sürede büyük bir sömürü mekanizmasına dönüştü. Batılı devletler gemilerle milyonlarca Afrikalıyı Amerika kıtasına taşıdı. Tarlalarda, madenlerde ve ev işlerinde köle olarak çalıştırılan Afrikalılar, insanlık dışı muamelelere maruz bırakıldı. Kölelik, Amerika’nın ekonomik yükselişinin temeli olurken, milyonlarca Afrikalının ise hayatına mal oldu.
19. yüzyılda artan isyanlar, direnişler ve özgürlük hareketleri köleliğin sonunu hazırladı. 1807’de İngiltere’nin köle ticaretini yasaklaması, ardından Amerika ve diğer ülkelerden gelen özgürlük ilanlarıyla kölelik resmi olarak kaldırıldı. Ancak geride milyonların acısı, diaspora toplumlarının yaraları ve hafızalarda silinmez bir iz kaldı.
UNUTULMAMAK VE UNUTTURMAMAK ADINA
Bugün bu tarihi anlamanın yollarından biri de sinema. Köleliğin acılarını, direnişlerini ve özgürlük mücadelesini en iyi yansıtan filmlerden bazılarını sizler için listeledik:
1. Sankofa (1993, Haile Gerima): Modern bir kadının kölelik dönemine geri dönüşüyle Afrikalıların acılarını ve direnişini gösterir.
2. The Birth of a Nation (2016, Nate Parker): Nat Turner’ın Amerika’daki en büyük köle ayaklanmasını nasıl başlattığını konu alıyor.
3. 12 Years a Slave (2013) – Steve McQueen
Özgür bir siyahın köle olarak satılması ve 12 yıl süren esaretini konu alıyor.
4. Django Unchained (2012) – Quentin Tarantino: Zincirlerinden kurtulan bir kölenin eşini kurtarmak için verdiği intikam mücadelesini anlatıyor.
5.Beloved (1998) – Jonathan Demme: Kölelikten kaçan bir kadının, geçmişin travmalarıyla yüzleşmesini işliyor.
6.Yeelen (1987) – Süleyman Cissé:
Afrika’nın ünlü yönetmenlerinden biri olan Süleyman Cisse’nin elinden çıkan bu film, Batı Afrika mitolojisiyle harmanlanmış, kölelik ve sömürgecilik gölgesinde kimlik arayışını konu ediniyor.
Bu filmler, köleliği yalnızca bir tarihsel olgu olarak değil, aynı zamanda direnişin, hafızanın ve özgürlük arayışının bir parçası olarak beyaz perdeye taşıyor.