Somali, uzun yıllar süren çalkantıların ardından yeniden nefes alıyor ve kahvehaneleri bir kez daha yaşam buluyor. Eskiden Mogadişu’nun kalbi olan mekânlar, şairlerden tüccarlara kadar herkesin qaxwo (baharatlı Somali kahvesi) eşliğinde sosyalleştiği alanlardı. Ancak savaşla birlikte sokaklar sessizliğe gömüldü, kahvehaneler kapandı ve başkent uzun bir sessizliğe sürüklendi.
SADECE KAHVE DEĞİL, BİR TOPLUMSAL DİRENİŞ
Bugün güvenliğin kısmen yeniden sağlandığı Somali’de, kahvehane kültürünün canlanması sadece kafein arayışı değil; bu mekânlar, barışın ve toplumsal birlikteliğin yeniden inşa edildiği alanlara dönüştü. “Bir kahvehane sadece bir işletme değildir,” diyor Somali’nin eski Kenya büyükelçisi Mohamed Ali Nur ‘Americo’. ABD’de eğitim görmüş olan Ali’nin kahveyle bağı diplomatikten öte, aile köklerine dayanıyor. Babası Ali Nur Americo Sr, 1960’lar ve 70’lerde Mogadişu’da üç popüler kahvehaneyi işletmişti. “Çocukken tatillerde ailemizin kahvehanelerinde çalışırdım,” diyor Ali. “Topluluğun ritmini, hizmetin önemini öğrenmiştim. Şimdi gençlerin bu kafelerde oturup geleceğini planladığını görmek çok duygulandırıcı.”
YENİDEN ŞEKİLLENEN KÜLTÜR
Somali kültüründe sosyal bağlar, tatlı ve sütlü çay eşliğinde uzun sohbetlerle kurulurdu. Fadhi ku dirir (otur ve tartış) geleneği, şimdi Mogadişu’nun KM4, Taleh ve Liido Plajı gibi bölgelerinde açılan modern kafelerde yaşam buluyor. Geri dönen diaspora üyeleri, kafe tasarımı, menü çeşitliliği ve atmosfer konularında yeni fikirlerle bu dönüşüme katkı sağlıyor.Kadınlara iş imkanı sunan, eğitim ve mentorluk programları düzenleyen yeni nesil kafeler, hem ekonomik hem de sosyal anlamda umut vadediyor.
2019’da Najib Abdullahi ve Amal Diriye tarafından kurulan Beydan Coffee, Somali’nin kahve rönesansında öncü rol oynuyor. Nakit ödemesiz sistemler, Kenya’daki kahve çiftliklerine düzenlenen eğitim gezileri ve kadın çalışan oranını %30’un üzerine çıkaran uygulamalarıyla dikkat çekiyor. “Bizden önce bu sektörde hiç kadın yoktu,” diyor Abdullahi. “Şimdi liderlik pozisyonlarında bile kadınlar var.”
SOMALİ’NİN TOPLUMSAL DOKUSU
Mogadişu’daki kafeler artık yalnızca içecek sunan işletmeler değil; aynı zamanda parlamento, sınıf ve fikir kuluçka merkezi işlevi görüyor. Geceleri yapılan beyin fırtınaları girişim hayallerini besliyor, ortaklıklar bir fincan kahve eşliğinde kuruluyor. “Bu alanlar, yeni Somali’nin sosyal dokusu haline geldi,” diyor akademisyen İbrahim Mukhtar. “Gençler siyaset, ekonomi ve daha iyi bir gelecek üzerine tartışıyor.”
Yüksek genç işsizliğiyle boğuşan Somali’de kahvehane sektörü, düşük maliyetli yatırım ve hızlı iş gücü oluşturma potansiyeliyle öne çıkıyor. Ayrıca kahve, verimliliği düşüren ve hane gelirini tüketen khat bitkisinin yerine geçmeye başlıyor. Mogadişu Kahve Festivali gibi etkinlikler, Somali’nin kahve kültürünü dünyaya tanıtmayı amaçlıyor. “Artık Somali kahvesi küresel ölçekte tanınıyor,” diyor Abdullahi. “Sadece kahve satmıyoruz; Somali kültürünü ihraç ediyoruz.”
Kaynak: TRT Afrika