Ruanda’nın tarım sektörü, 2025’in ilk çeyreğinde ülkenin en büyük istihdam kaynağı olarak öne çıktı. Ulusal İstatistik Enstitüsü’nün (NISR) 28 Nisan’da yayımladığı İşgücü Anketi’ne göre, geçimlik gıda üretimi hariç tarım sektörü toplam istihdamın %43,7’sini oluşturdu. Hizmet sektörü %42 ile ikinci sırada yer alırken, sanayi sektörü %14,3 oranında katkı sağladı. Bu veriler, Ruanda’nın pandemi sonrası ekonomik toparlanma sürecinde işgücü piyasasının yapısal durumunu net bir şekilde ortaya koyuyor.
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ EKONOMİK TOPARLANMAYI İŞARET EDİYOR
2025’in ilk çeyreğinde ülkede 16 yaş ve üzeri çalışma çağındaki nüfus 8,4 milyon olarak belirlendi. Bu nüfusun 4,7 milyonu istihdam edilirken, 593 bini işsiz, 3,1 milyonu ise işgücü dışında kaldı. Ülke genelinde işsizlik oranı, 2024’ün aynı dönemine kıyasla %12,9’dan %11,1’e geriledi. İstihdam oranı %56’ya çıkarken, işgücüne katılım oranı da iki puan artış gösterdi. Bu gelişmeler, pandemiden önceki seviyelerin üzerine çıkıldığını ve güçlü bir ekonomik toparlanmanın sürdüğünü gösteriyor.
CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİ VE İSTİHDAM KOŞULLARI DEVAM EDİYOR
İlerlemeye rağmen, işgücüne katılımda erkekler lehine 13 puanlık bir cinsiyet farkı sürüyor. İstihdam edilenlerin büyük bölümü basit işlerde çalışıyor; bunu hizmet, satış ve zanaatkârlık meslekleri takip ediyor. Çalışanların %66,3’ü kısa vadeli veya geçici sözleşmelerle çalışıyor. Kadınların %68,4’ü, erkeklerin ise %64,3’ü bu tür güvencesiz işlerde yer alıyor. Eğitim düzeyindeki artışın, daha istikrarlı sözleşmelerle doğrudan ilişkili olduğu gözlemleniyor.
Çalışanların %84,9’u işe yürüyerek gidip geliyor. Toplu taşıma kullananların oranı %8,1 iken, özel araç kullananların oranı %7. Toplu taşıma kullananların %26,1’i Kigali şehrinde yaşıyor. Haftalık ortalama çalışma süresi, 2024’ün aynı dönemine göre 2,5 saat azaldı. Erkekler ise kadınlara kıyasla haftalık ortalama beş saat daha fazla çalışıyor.
GEÇİMLİK TARIMA KARŞI PAZAR ODAKLI TARIM
Tarım sektöründeki çalışanların %47,5’i geçimlik tarımda yer alıyor. Kadın çiftçilerin %50,7’si geçimlik tarımda çalışırken, erkeklerde bu oran %42,8. Pazar odaklı tarımda ise erkekler baskın, ancak kadınların bu alandaki payı 2025’in ilk çeyreğinde %1,2 artış gösterdi. Gençlerin pazar odaklı tarıma katılımı daha yüksek; gençlerin %56’sı bu alanda yer alırken, yetişkinlerde bu oran %51’de kaldı.
TARIM SEKTÖRÜNÜN DÖNÜŞÜMÜ RUANDA’NIN GELECEĞİNDE KİLİT ROL OYNAYACAK
Bu bulgular, tarımın Ruanda ekonomisi ve işgücü piyasasındaki kalıcı önemini ortaya koyuyor. Tarımsal sanayileşme ve kırsal altyapıya yapılan yatırımlarla birlikte, geçimlik tarımla uğraşan nüfusun pazar odaklı üretime geçişi hızlanabilir. Bu dönüşüm, aynı zamanda mevcut cinsiyet ve genç istihdamı eşitsizliklerinin azaltılmasına da katkı sağlayabilir. Güncel işgücü eğilimleri, temkinli bir ekonomik iyimserliğe işaret ediyor.