Ruanda Sağlık Bakanlığı, hastalık eğilimlerini önceden tahmin ederek ülke genelindeki sağlık müdahalelerini dönüştürmek amacıyla gelişmiş bir sağlık istihbarat merkezi kurdu. Nisan 2025’te hizmete giren bu merkez, yapay zeka, matematiksel modelleme ve gerçek zamanlı verilerden faydalanıyor.
Son teknolojiyle donatılan merkezde, kodlayıcılar, veri bilimcileri, matematikçiler ve halk sağlığı uzmanlarından oluşan bir ekip görev yapıyor. Bu ekip, Bakanlığın hastalık salgınlarını üç aya kadar önceden tahmin etmesini sağlayan öngörücü araçlar geliştiriyor.
Planlama, İzleme, Değerlendirme ve Sağlık Finansmanı Başkanı Muhammad Semakula, konuya dair şunları söyledi: “Yayılmadan önce belirli hastalıkların nasıl davrandığını anlamak için matematiksel bir yaklaşım gerekiyor. Modellerimiz sayesinde potansiyel riskli bölgeleri önceden tespit edip erkenden harekete geçebiliyoruz. Bu da daha büyük çaplı karantinaların önüne geçiyor.”
YENİ STRATEJİ
Yeni merkezle birlikte, genelleştirilmiş sağlık müdahaleleri yerine daha hassas ve hedefe yönelik önlemler alınacak. Örneğin, geçmişte sıtmaya karşı tüm bölgelere yapılan ilaçlamalar yerine, artık sadece yüksek riskli bölgeler hedeflenerek hem zaman hem kaynak tasarrufu sağlanacak.
YAPAY ZEKA İLE SALGINLARDAN ÖNCE MÜDAHALE
Yapay zeka ve makine öğrenimi teknolojileri sayesinde, merkez yalnızca mevcut verilerle değil, aynı zamanda küresel eğilimler, insan davranışları ve çevresel faktörler gibi unsurları da hesaba katarak olası senaryoları önceden simüle edebiliyor.
Bu erken uyarı sistemleri sayesinde politika yapıcılar ilaç stokları hazırlayabiliyor ya da acil durum personelini önceden seferber edebiliyor.
KAPSAMLI VERİ TOPLAMA VE ULUSAL SAĞLIK VERİ AMBARI
Merkez yalnızca salgın tahminleriyle sınırlı değil. Ambulans filoları, hastane soğutma sistemleri gibi kamu varlıkları da merkezden takip edilecek. Ayrıca sosyal medya gibi toplum temelli kaynaklardan geri bildirimler toplanarak, bu bilgiler ulusal sağlık veri ambarına aktarılacak. Bu veri, uzun vadeli sağlık planlamalarında kritik rol oynayacak.
“4×4 REFORMU” VE DİJİTAL SAĞLIK DÖNÜŞÜMÜ
Bu girişim, Ruanda’nın 2028 yılına kadar sağlık çalışanı sayısını dört katına çıkarma hedefi taşıyan “4×4 Reformu” stratejisinin bir parçası. Aynı zamanda, Kigali’deki uzmanların ülke genelindeki hastalarla uzaktan görüşme yapmasını sağlayacak bir “sanal hastane” projesi de yakında pilot olarak başlatılacak.
AFRİKA’DA DİJİTAL SAĞLIKTA ÖNCÜ ÜLKE
Tüm bu yeniliklerle Ruanda, Afrika’da dijital sağlık dönüşümünün öncülerinden biri haline geliyor. Yapay zeka destekli sağlık istihbaratı, ülkenin gelecekteki sağlık krizlerine daha hızlı, hedefli ve verimli şekilde yanıt vermesini sağlayacak.