ABD Başkanı Donald Trump’ın küresel düzeni sarsan politikalarının gölgesinde, Çin ve Mısır hava kuvvetlerinin ilk kez ortak tatbikata imza atması, ülkelerin değişen dünya düzeninde nasıl konumlandığını gözler önüne seriyor.
19 Nisan’da Mısır’daki bir hava üssünde başlayan ve Mayıs ortasına kadar sürecek olan “Medeniyet Kartalları 2025” adlı ortak hava tatbikatı, askeri iş birliği açısından bölgesel ve küresel dengelere dair önemli mesajlar taşıyor. Mısır Savunma Bakanlığı’nın açıklamasına göre tatbikatta, muharebe planlaması, hava operasyonlarının yönetimi, sistem ve prosedürlerin test edilmesi gibi başlıklarda birlikte çalışılacak.
ABD’DEN UZAKLAŞMA ÇİN’E YAKINLAŞMA
ABD ile gerilimin tırmandığı bir dönemde Mısır, askeri ortaklıklarını çeşitlendirerek dış politikada daha dengeli bir pozisyon alma çabasında. Özellikle Gazze savaşında ABD’nin İsrail’e açık desteği, Kahire’nin Amerikan çizgisinden uzaklaşmasına neden olurken, Çin de ABD ile yaşadığı ticaret savaşı nedeniyle Ortadoğu ve Afrika pazarlarında yeni askeri iş birlikleri arayışında.
Çin Hava Kuvvetleri, tatbikat kapsamında ilk kez Y-20U hava yakıt ikmal uçağını, KJ-500 erken uyarı ve kontrol (AWACS) uçağını ve J-10B/C savaş uçaklarını Mısır’da sergiliyor. Çin kaynaklarına göre bu platformlar, Pekin’in ileri düzey askeri teknolojisini temsil ediyor ve özellikle Arap ve Afrika ordularına yönelik bir tanıtım işlevi görüyor.
KJ-500, modern faz dizinli radar sistemiyle donatılmış, 360 derecelik kapsama alanı sunan, çoklu hedef izleme kabiliyetine sahip bir hava komuta merkezi işlevi görüyor. Bu özellikleriyle, Çin’in ağ merkezli harp kabiliyetlerinde kilit rol oynadığı belirtiliyor.
Mısır ordusu halihazırda Çin yapımı savaş uçağı kullanmasa da, eğitim uçakları filosunda Çin üretimi modeller bulunuyor. Askeri uzmanlara göre bu tatbikat, Mısır’ın Çin yapımı platformlara ilgisini gösteren bir işaret niteliğinde.
MISIR’IN JEOPOLİTİK BASKISI: BİR ATEŞ ÇEMBERİ İÇİNDE
Kuzeydoğusunda Gazze, güneyinde Sudan, batısında Libya ve doğusunda Kızıldeniz ile çevrili olan Mısır, adeta bir “ateş çemberi” içinde. Bu nedenle, hava gücünü modernleştirme ve potansiyel tehditlere karşı caydırıcılığını artırma çabası içinde. Tatbikatta Mısır, Rus yapımı MiG-29M/M2 savaş uçaklarını sergiliyor.
Mısır ordusunun Çin ile yakınlaşması, aynı zamanda bölge ülkeleri için bir örnek teşkil edebilir. Emekli savaş pilotu Tümgeneral Hasan Raşid, “Mısır bu uçakları satın alırsa, bölgedeki diğer ülkeler de bu uçaklara yönelebilir. Tıpkı Rafale savaş uçaklarında olduğu gibi,” ifadelerini kullandı.
ABD İLE GERİLİM: YARDIMLAR TEHLİKEDE
Tatbikat, Kahire’nin Washington ile yaşadığı diplomatik gerilimlerin gölgesinde gerçekleşiyor. ABD Başkanı Trump, Gazze’deki Filistinlilerin Sina Yarımadası’na sürülmesine karşı çıkan Mısır’ı eleştirmiş, hatta Şubat ayında ülkeye yapılan yardımların kesileceğini ima etmişti. Oysa Mısır, 1979’daki İsrail barış anlaşmasından bu yana her yıl yüz milyonlarca dolarlık Amerikan askeri yardımı alıyor.
Uzmanlara göre ABD, bu yardımları keserek Mısır ordusunun silah tedarik zincirini hedef alabilir. Bu da Mısır’ı alternatif tedarikçilere yönelmek zorunda bırakıyor.
GAZZE VE SİNA GERİLİMİ
Gazze’deki savaşın gölgesinde, Mısır ile İsrail arasında da gerginlik tırmanıyor. Kahire yönetimi, Filistinli sivillerin Sina’ya zorla yerleştirilmesine sert şekilde karşı çıkıyor. Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi, Mart ayı başında yaptığı açıklamada, “barış anlaşmasına taraf ülkelerin karşılıklı sınır ihlallerinden kaçınması gerektiğini” vurgulamıştı. Bu açıklama, olası bir göç planının iki ülke arasındaki anlaşmaları tehlikeye sokabileceğine dair bir uyarı olarak yorumlandı.
AFRİKA’DA ÇİN-RUSYA VE ABD GERİLİMİ
Çin’in bu tatbikat aracılığıyla Arap ve Afrika silah pazarına girmeye çalıştığı açık. Ancak bu pazarda ABD ve Rusya’nın köklü askeri ilişkileri göz önüne alındığında, Çin’in ciddi bir rekabetle karşı karşıya olduğu belirtiliyor.
Gulf Center for Strategic Studies’ten araştırmacı Muhammed Rabi el-Dehi, “Mısır uzun süredir askeri ortaklıklarını çeşitlendirme arayışında. Bu çeşitlilik, Kahire’nin uluslararası ilişkilerde denge politikası izleme stratejisinin bir parçası,” değerlendirmesinde bulundu.