Togo Cumhurbaşkanı Faure Gnassingbé, Afrika Birliği tarafından, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) ile Ruanda arasındaki krizin çözümü için arabulucu olarak görevlendirilmesinin ardından, pazartesi günü Kigali’ye giderek Ruanda Cumhurbaşkanı Paul Kagame ile bir araya geldi.
Ruanda Cumhurbaşkanlığı’nın sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı paylaşımda, iki liderin “bölgede kalıcı barışa yönelik bölgesel süreçlerdeki ilerlemeleri” görüştüğü belirtildi. Ancak toplantıya ilişkin basına herhangi bir açıklama yapılmadı.
HEDEF : DİYALOG VE UZUN VADELİ UZLAŞI
Togo Cumhurbaşkanlığı daha önce yaptığı açıklamada, Gnassingbé’nin görüşmede “KDC’nin doğusundaki silahlı çatışmanın nedenleri, sonuçları ve bölgesel aktörlerin bu süreçteki rollerini” gündeme getireceğini duyurmuştu. Açıklamada, “Togo’nun hedefi, Büyük Göller bölgesini sarsan bu krize kalıcı bir çözüm getirecek yapıcı bir diyalog ve sürdürülebilir bir uzlaşı zemini oluşturmaktır” denildi.
ÖNCELİK KINSHASA VE LUANDA’DA
Kigali’ye varmadan önce, Gnassingbé ilk olarak Kinshasa’da KDC Cumhurbaşkanı Félix Tshisekedi ile, ardından Angola’nın başkenti Luanda’da bu alandaki arabuluculuk görevinden çekilen Angola Cumhurbaşkanı Joao Lourenço ile görüştü.
DOHA’DA UMUT VEREN BULUŞMA
Mart ayında ise Doha’da, Katar’ın arabuluculuğunda Kagame ile Tshisekedi bir araya gelmiş ve “tüm tarafların koşulsuz ve derhal ateşkese bağlılıklarını yeniden teyit ettikleri” açıklanmıştı.
YENİ ARABULUCULAR SAHNEDE
Angola’nın önceki arabuluculuk çabalarının başarısız olmasının ardından, Afrika Birliği bu görevi Faure Gnassingbé’ye devretti. Togo liderine, arabuluculuk sürecinde üç tecrübeli isim eşlik ediyor: Eski Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta, eski Nijerya Cumhurbaşkanı Olusegun Obasanjo ve eski Etiyopya Başbakanı Hailemariam Desalegn. Bu dörtlü heyet, Doğu Afrika Topluluğu (EAC) ve Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) tarafından da destekleniyor.
M23 SALDIRILARI VE BÖLGESEL GERİLİM
KDC’nin doğusu, iki yılı aşkın süredir 23 Mart Hareketi (M23) ve ona bağlı Kongo Nehri İttifakı (AFC) adlı isyancı grupların saldırılarına sahne oluyor. Bu yılın başlarında isyancılar, Kuzey Kivu ve Güney Kivu eyaletlerinin başkentleri olan Goma ve Bukavu gibi stratejik şehirlerin kontrolünü ele geçirdi.
Birleşmiş Milletler, binlerce kişinin hayatını kaybettiğini bildirirken, bölgedeki şiddetin tırmanmasından endişe duyuyor. M23, ilk olarak 2012’de KDC ordusundan ayrılan askerler tarafından kurulmuş, ancak 2013’te MONUSCO (BM Barış Gücü) desteğiyle ordu tarafından bastırılmıştı. Ancak 2022’de yeniden silahlanan M23, sınır bölgelerinde ilerlemeye başladı.
KDC-RUANDA SUÇLAMALARI
Kinshasa, Ruanda’yı M23’ü desteklemekle suçluyor ve bu desteğin arkasında bölgedeki zengin maden kaynaklarına ulaşma hedefi olduğunu öne sürüyor. Birleşmiş Milletler’e bağlı çeşitli kuruluşların hazırladığı raporlar da bu iddiaları destekliyor ve Kigali’nin M23’e askeri yardım sağladığını belirtiyor.
Ruanda ise bu iddiaları reddediyor. Kigali yönetimi, M23’ün Kongo kökenli bir isyancı hareket olduğunu ve üyelerinin sadece kinyarwanda (Ruanda dili) konuştukları için Ruanda ile özdeşleştirilmemesi gerektiğini savunuyor. Aynı zamanda BM raporlarının da gerçekleri yansıtmadığını ileri sürüyor.