13 Nisan 1975, Çad Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı François Ngarta Tombalbaye’nin askeri bir darbe sırasında suikaste uğrayarak hayatını kaybetmesinin üzerinden tam 50 yıl geçti. Tombalbaye, 1960’ta bağımsızlığını kazanan Çad’ı 1975’teki ölümüne kadar yönetti.
ÇAD’DA TOMBALBAYE MİRASI
Tombalbaye, halkın bir bölümü tarafından, modern Çad devletinin temellerini atan ulusal bir lider olarak saygıyla anılmaktadır. Ancak, bir diğer kısmı ise onu çok partili sistemi ortadan kaldıran ve halk üzerinde ağır vergilerle baskı kuran otoriter bir lider olarak hatırlıyor. Bu nedenle, Çad halkı arasında Tombalbaye tartışmalı bir figür olmaya devam ediyor.
ÇAD’IN 50 YILLIK DÖNÜŞÜMÜ
Tombalbaye’nin ölümünün ardından Çad, önemli siyasi, ekonomik ve toplumsal değişimlere tanıklık etti. Onun dönemi, devletin temellerinin atılmasında belirleyici olurken, sonrasında gelen liderler farklı yönetim anlayışları ve politikalarla ülkeyi şekillendirdi. Tombalbaye’nin kurduğu otoriter rejim, ülkenin ilk yıllarında istikrar sağlasa da, uzun vadede halk üzerindeki baskılar ve ekonomik zorluklar artarak toplumsal huzursuzluklara yol açtı.
Sonraki cumhurbaşkanları, özellikle Hissène Habré ve Idriss Déby, Tombalbaye’nin mirasını farklı şekillerde devralıp ülkenin yönetiminde farklı yollar izlediler.Habré, insan hakları ihlalleri ve sert yönetimi ile tanınırken, Déby ise uzun süreli iktidarını sürdürerek ülkeyi çatışmalara rağmen belirli bir istikrara kavuşturdu. Bugün Çad, geçmişteki diktatörlük mirasını aşmaya çalışırken, demokratikleşme sürecinde önemli adımlar atmaktadır. Bu 50 yıllık süreç, Tombalbaye’nin ölümünden sonra gelen liderlerin her birinin, Çad’ı farklı bir yönetime taşımadaki başarıları ve zorlukları ile şekillenmiştir.