Antalya Diplomasi Forumu 2025 kapsamında düzenlenen “Etkili Arabuluculuk: İhtilaf Çözümünde Geleceğe Bakış” başlıklı panelde, küresel çatışmaların karmaşıklığının artması ve ayrışan dünyada barış girişimlerinin sürdürülebilirliğinin artırılması için arabuluculuğun önemi tartışıldı.
KÜRESEL ÇATIŞMALARIN ÇÖZÜMÜNDE ARABULUCULUĞUN ROLÜ
Antalya’da, Belek Turizm Bölgesi’ndeki NEST Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilen forumda, arabuluculuğun, ülkeler arası çatışmaların çözülmesinde oynadığı kritik rol vurgulandı. Panelin moderatörlüğünü CMI Martti Ahtisaari Barış Vakfı Direktörü Janne Taalas üstlenirken, konuşmacılar arasında İsviçre Dışişleri Bakanı Ignazio Cassis, Angola Dışişleri Bakanı Tete Antonio, BM Siyasi İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo, Norveç Dışişleri Bakan Yardımcısı Andreas Motzfeldt Kravik ve Uluslararası Arabuluculuk Genel Müdürü Büyükelçi Timur Söylemez yer aldı.
İSVİÇRE’DEN ARABULUCULUK AÇIKLAMALARI
İsviçre Dışişleri Bakanı Ignazio Cassis, dünyadaki belirsizliklerin arttığına dikkat çekerek, arabuluculuğun güven oluşturma meselesi olduğunu belirtti. Cassis, arabulucuların tarafsız olması ve uluslararası hukuk ile insancıl hukuka uyması gerektiğini vurgulayarak, İsviçre’deki çokdilli yapıyı arabuluculuğa benzetti. “Bizler bir ebeveyn gibi davranmak durumundayız, yani tarafsız olmalıyız,” dedi.
ANGOLA’DAN ARABULUCULUK ÖRNEĞİ
Angola Dışişleri Bakanı Tete Antonio, Angola’nın Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) ve komşu ülkelerle yaptığı arabuluculuk çabalarını örnek gösterdi. Antonio, ülkeler arasında doğrudan temasın sağlanmasında arabuluculuk rolünün önemli olduğunu belirtti. Ayrıca, arabulucuların her sözcüğünün barışa veya savaşa neden olabileceğini hatırlatarak, sorumluluğun büyüklüğüne dikkat çekti.
BM Siyasi İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo, son yıllarda BM’nin bölündüğünü ve yeterli destek görmediklerini ifade etti. Bazı ülkelerin bağışları zamanında yapmadığını ve barış inşasına yönelik desteklerin azaldığını belirten DiCarlo, Türkiye ve Finlandiya’nın arabuluculuk konusunda büyük katkılar sağladığını aktardı. Ayrıca, Türkiye’nin Karadeniz Tahıl Girişimi gibi örneklerle arabuluculukta önemli bir rol üstlendiğine dikkat çekti.
NORVEÇ’TEN ULUSLARARASI HUKUKA ÇAĞRI
Norveç Dışişleri Bakan Yardımcısı Andreas Motzfeldt Kravik, uluslararası hukukta çifte standart olmaması gerektiğini vurguladı. Kravik, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı agresif tutumunu eleştirirken, aynı şekilde İsrail-Filistin ve Ruanda-Kongo ilişkilerindeki tavırlarının da benzer olduğunu belirtti. Uluslararası hukukta eşitlik ilkesinin önemine dikkat çekti.
Uluslararası Arabuluculuk Genel Müdürü Büyükelçi Timur Söylemez, Türkiye’nin arabuluculuk konusundaki çabalarını değerlendirerek, Türkiye’nin Somali ile Etiyopya arasındaki anlaşmazlıkları çözmede üstlendiği rolü örnek gösterdi. Söylemez, “Cumhurbaşkanımız ve Dışişleri Bakanımız, bu süreçte aktif bir şekilde yer alarak başarılı bir çözüm sundular” dedi. Ayrıca, Türkiye’nin Ukrayna-Rusya savaşında tarafsızlık sağlarken, kesin duruş sergileyerek arabuluculuk görevini yerine getirebileceğini ifade etti.
ARABULUCULUKTA GEREKLİ DENGELER VE TARAFSIZLIK
Söylemez, arabuluculuğun sadece teknik bir süreç olmadığını, aynı zamanda sahadaki insani sorunları çözmeye yönelik “mikro çözümler” sunduğunu söyledi. Çatışmalarda tarafsız olmanın önemli olduğunu, ancak sürecin doğru şekilde yürütülmesi gerektiğini belirtti. Türkiye’nin Balkanlar, Afganistan, Ukrayna ve Afrika Boynuzu’ndaki farklı arabuluculuk görevlerine de değinen Söylemez, bu süreçlerde “ihtiyaca yönelik” yaklaşım sergilendiğini vurguladı.
SONUÇ OLARAK
Antalya Diplomasi Forumu’nda arabuluculuğun önemi bir kez daha vurgulanırken, global çatışmaların çözülmesinde tarafsızlık, güven oluşturma ve uluslararası hukuk ilkelerinin korunması gerektiği ifade edildi. Türkiye, Angola, İsviçre ve Norveç gibi ülkeler, çatışma bölgelerinde aktif olarak barış girişimlerinde bulunarak bu sürecin sürdürülebilirliğini sağlamayı hedefliyor.
Kaynak: AA