Son yıllarda artan küresel çatışmalar, ülkelerin güvenlik yaklaşımlarını değiştiriyor. Bu değişim, kadınların askerlik hizmetine dahil edilmesini beraberinde getiriyor. Dünya genelinde 22 ülke, kadınlara zorunlu askerlik uygularken; bu ülkelerin önemli bir kısmını Afrika devletleri oluşturuyor.
Afrika kıtasında, farklı siyasi ve askeri dinamiklerle şekillenen zorunlu askerlik sistemi, kadınları da kapsamına alıyor. Uygulamalar, ülkelere göre değişiklik gösterse de pek çok ülkede kadınlar, ya aktif çatışma birimlerinde ya da idari ve destek birimlerinde görev alıyor.
ERİTRE: SÜRESİZ ZORUNLU ASKERLİK
Afrika’da kadınlara zorunlu askerlik uygulayan ülkeler arasında en dikkat çekeni Eritre. 1993 yılında bağımsızlığını kazanan ülke, o tarihten bu yana tüm vatandaşlarına askerlik yükümlülüğü getiriyor. Eritre’de kadınlar da askerlikten muaf tutulmuyor ve hizmet süresi çoğu zaman belirsiz olup yıllarca sürebiliyor.
TUNUS VE FAS’TA KADINLARA ZORUNLU ASKERLİK GÖREVİ
Kuzey Afrika’da Fas ve Tunus gibi ülkeler, kadınları zorunlu askerlik sistemine dahil eden devletler arasında yer alıyor. Bu ülkelerde kadınların askerlik hizmetine alınması, bölgedeki toplumsal ve siyasi dengeleri de etkileyen bir konu olarak öne çıkıyor.
SAHRA ALTI’NDA KADINLARA YÖNELİK ZORUNLU ASKERLİK UYGULAMASI
Kadınlara zorunlu askerlik uygulayan Afrika ülkeleri arasında Mali, Nijer, Senegal, Gine-Bissau, Benin, Çad, Mozambik, Kongo, Güney Sudan, Sudan ve Ekvator Ginesi gibi ülkeler de bulunuyor. Bu ülkelerde askerlik sisteminin uygulanış biçimi farklılık gösterse de kadınların askeri sorumluluk üstlenmesi yaygınlaşan bir uygulama haline geliyor.
Bazı ülkeler, kadınların zorunlu askerlik kapsamına alınmasını yalnızca personel açığını kapatmak için değil, aynı zamanda cinsiyet eşitliğini sağlamak amacıyla da savunuyor. Norveç ve İsveç gibi ülkelerde cinsiyet farkı gözetmeden uygulanan askerlik sistemi, benzer anlayışların Afrika’daki bazı ülkelerde de benimsenmesine zemin hazırlıyor.
Afrika’da kadınlar yalnızca destek birimlerinde değil, zaman zaman muharip birliklerde de görev alıyor. Bu durum, kadınların askerlikteki rollerinin çeşitlenmesine ve genişlemesine yol açıyor.
Halihazırda Afrika kıtasında kadınlara zorunlu askerlik uygulayan ülkeler şunlar:
- Eritre
- Fas
- Tunus
- Mali
- Nijer
- Senegal
- Gine-Bissau
- Güney Sudan
- Sudan
- Benin
- Mozambik
- Çad
- Ekvator Ginesi
- Kongo
Bu ülkeler, kıtada kadınların güvenlik alanındaki rolünü yeniden tanımlayan politikaların uygulandığı başlıca örnekler arasında yer alıyor.
Kaynak: Ömer Faruk Madanoğlu/AA