Kongo’nun doğusunda stratejik öneme sahip Walikale kasabasında konuşlanan M23 isyancıları, bölgeden çekildiklerini duyurdu. İsyancılar, bu adımın barış sürecine destek amacı taşıdığını savunsa da, askeri yetkililer çekilmenin samimiyeti konusunda şüpheli.
ÇEKİLME KARARI VE KONGO HÜKÜMETİNİN TEPKİSİ
M23 isyancı grubu, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde (KDC) ele geçirdiği stratejik kasabalardan biri olan Walikale’den çekileceğini açıkladı. Grup, bu hamlenin barış girişimlerine katkı sağlamayı amaçladığını belirtti. Ancak daha önce yaptıkları açıklamalarda, başkent Kinşasa’ya ilerlerken Walikale’yi ellerinde tutacaklarını söylemişlerdi.
Kongo hükümeti, bu duyuruya temkinli bir iyimserlikle yaklaştı. Yetkililer, M23’ün sözlerini eyleme dönüştürmesi gerektiğini vurguladı. Çekilme haberi, isyancı grubun planlanan barış görüşmelerini aniden iptal etmesinden yalnızca birkaç gün sonra geldi. M23, bu kararın arkasındaki sebep olarak bazı liderlerine ve belirli Ruandalı yetkililere uygulanan Avrupa Birliği yaptırımlarını gösterdi. Eğer görüşmeler gerçekleşseydi, Kongo Devlet Başkanı Felix Tshisekedi ile M23 arasında uzun zamandır beklenen doğrudan müzakerelerin ilki olacaktı.
GERÇEKTEN BARIŞ ÇABASI MI YOKSA TAKTİKSEL BİR HAMLE Mİ?
M23’ün de içinde yer aldığı Kongo Nehri İttifakı, Cumartesi günü yayınladığı bildiride bu çekilmeyi doğruladı. Grup, Walikale’den ayrılmalarının daha önce ilan edilen ateşkesle uyumlu olduğunu ve gerginliği azaltarak yeni diyaloglara zemin hazırlamayı hedeflediğini duyurdu. Ancak bazı askeri yetkililer, bu açıklamaya şüpheyle yaklaşıyor.
Kimliğini açıklamayan bir askeri yetkili, isyancıların tamamen çekilmeyip, yalnızca stratejik noktalarını güçlendirmek için yeniden hazırlanıyor olabileceğini öne sürdü. Gelen haberlere göre, M23 savaşçıları Walikale’den çok uzak olmayan Mubi kasabasına doğru ilerliyor. Bu hareketlilik, Kongo ordusu ve müttefiklerinin son dönemde Walikale havaalanına düzenlediği saldırılar ve isyancıların lojistik hatlarını kesmeye yönelik girişimlerinden sonra geldi.
Bir Kongo ordusu yetkilisi, “M23 şu anda ciddi lojistik sıkıntılar yaşıyor. Tamamen çekilmeleri pek olası değil; büyük ihtimalle askeri baskıya uyum sağlamak için yer değiştiriyorlar” dedi. Öte yandan, Walikale’deki bazı sakinler, bir M23 komutanının Perşembe günü kendilerine küçük bir birliğin kasabada kalacağını söylediğini aktardı. Bu birlik, ana gücün batıya doğru ilerlerken kasabayı güvence altında tutmakla görevlendirildi.
WALİKALE’NİN ÖNEMİ
Walikale, M23’ün şu ana kadarki en batıya ulaşan noktası ve stratejik konumu nedeniyle büyük önem taşıyor. Kasabanın ele geçirilmesi, isyancıları Kongo Nehri boyunca önemli bir liman kenti olan Kisangani’ye yalnızca 400 kilometre mesafeye getirdi. Kisangani, nehrin Kinşasa’ya akmadan önceki en uzak gezilebilir noktasında bulunuyor. Bu yakınlık, Kongo hükümeti ve uluslararası toplum arasında ciddi endişelere yol açtı.
M23’ün Walikale ve diğer stratejik kasabaları kontrol altına alması, güç dengelerini değiştirebilir. Bölgesel uzmanlar, isyancıların daha fazla ilerlemesinin zaten kırılgan olan durumu daha da istikrarsızlaştırabileceğini belirtiyor. Kasabaların el değiştirmesi, KDC’ye komşu ülkelerin de çatışmalara dahil olma riskini artırıyor.
ÇATIŞMANIN ARKA PLANI
Kongo’nun doğusundaki kriz, Ruanda’nın 1994 soykırımının ardından başlayan uzun süreli gerginliklere dayanıyor. Bu bölgedeki çatışmalar, değerli maden kaynakları üzerindeki rekabetle birleşince şiddetin kalıcı hale gelmesine neden oldu. Yıllar içinde birçok ateşkes ve barış girişimi yapılsa da, hiçbiri kalıcı bir çözüm getiremedi.
Kongo hükümeti, Birleşmiş Milletler ve Batılı müttefikleriyle birlikte Ruanda’yı M23’ü silahlandırmak ve desteklemekle suçluyor. Ruanda ise bu iddiaları reddediyor ve Kongo’daki bazı milislerin soykırım suçlularıyla bağlantılı olduğunu öne sürerek, kendi güvenliği için önlemler aldığını savunuyor.
Geçtiğimiz Cuma günü, M23 lideri Corneille Naanga, Kongo ve Ruanda’nın ortaklaşa yaptığı acil ateşkes çağrısını reddetti. Naanga, çatışmaların sona ermesi için tek çözümün Kinşasa ile doğrudan müzakereler olduğunu vurguladı. Bu açıklama, bölgedeki kırılgan barış sürecinin ne kadar hassas olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
Uluslararası toplum, gelişmeleri dikkatle izliyor. Ancak M23’ün Walikale’den çekilmesi, gerçekten barışa yönelik bir adım mı, yoksa sadece stratejik bir manevra mı olduğu henüz netlik kazanmış değil.