Dünyanın en büyük kobalt üreticisi olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC), düşen fiyatları durdurmak için kobalt ihracatını geçici olarak askıya aldı. Hükümet, dört aylık sürpriz yasağın, küresel pazardaki “aşırı arz” nedeniyle yaşanan fiyat düşüşünü engellemeyi amaçladığını açıkladı.
Elektrikli araç akülerinin önemli bir bileşeni olan kobalt, dünya pazarında son üç yılda yüzde 75 değer kaybetti. 2024 itibarıyla, KDC dünya kobaltının yüzde 76’sını üretiyor. Ancak, bu metalin fiyatı son sekiz yılın en düşük seviyesine geriledi.
RİSKLER VE BELİRSİZLİKLER
Maden sektörünü takip eden Fastmarkets analisti Robert Searle, ihracatın durdurulmasının önemli riskler taşıdığını belirtti. Çinli şirketler, Kongo’daki madencilik sektörüne milyarlarca dolar yatırım yaptı. Ancak, ihracat yasağı bu şirketleri hazırlıksız yakaladı. Çinli yatırımcılar, belirsizlik nedeniyle ülkedeki yeni yatırımları yavaşlatabilir.
Elektrikli araç üreticileri, özellikle Çin merkezli firmalar, kobaltsız akülere yönelmeye başladı. Lityum-demir-fosfat (LFP) bataryalar, kobalt içeren pillere kıyasla daha az verimli ancak daha ucuz. Uzun vadede, kobalt fiyatlarının yükselmesi bu tür alternatiflerin yaygınlaşmasını hızlandırabilir.
İhracatın durdurulması, Çin pazarında kobalt fiyatlarının artmasına yol açtı. Ancak, ülkede stoklar olsa da, şirketler dört aylık süreci karşılayacak kadar kobaltın olmadığını düşünüyor. Alternatif bir tedarikçi bulunamazsa, fiyatlar yılın ikinci çeyreğinde hızla yükselebilir.
MADENCİLİK SEKTÖRÜ KONGO’NUN ANA İŞ KOLLARINDAN BİRİ
Dünya Bankası’na göre, KDC büyük mineral zenginliklerine sahip olmasına rağmen nüfusun yüzde 75’i günde 2,15 dolardan az bir gelirle yaşıyor. Madencilik sektörü, 2023 yılında ülkenin ekonomik büyümesinin yüzde 70’inden fazlasını oluşturdu.
Çin merkezli CMOC şirketi, KDC’deki en büyük iki madeni işletiyor ve üretimini son yıllarda önemli ölçüde artırdı. Analistler, kobaltın aşırı arzının büyük ölçüde KDC’deki madencilik faaliyetlerinin genişlemesiyle bağlantılı olduğunu söylüyor.
MADENCİLİKTE YOLSUZLUK VE KAÇAKÇILIK
Kobalt, ülkenin güneydoğusundaki Katanga bölgesinden çıkarılıyor. Bu bölge, doğudaki çatışmalardan büyük ölçüde etkilenmese de, kaçak madencilik ve organize suçlarla mücadele ediyor.
Enact araştırmacısı Oluwole Ojewale’ye göre, KDC’de madencilik sektörü yasadışı faaliyetlerle iç içe geçmiş durumda. Kaçak madencilik, yasadışı ticaret ve suç örgütleri ile devlet destekli aktörler arasındaki işbirliği büyük bir sorun olarak öne çıkıyor.
Kongo hükümeti, 2019 yılında çocuk işçiliğini yasaklayan ve madenciliği düzenlemeyi amaçlayan ARECOMS adlı bir kuruluş kurdu. Ancak insan hakları örgütleri, özellikle kobalt madenlerinde çocuk işçiliğinin ve tehlikeli çalışma koşullarının hâlâ devam ettiğini bildiriyor.
YAPTIRIMLAR VE DENETİM ZORLUKLARI
2019’da hükümet, el işçiliğiyle ve yarı endüstriyel yöntemlerle çıkarılan kobaltın satışını devlet şirketi EGC’ye bağladı. Ancak bu düzenleme hiçbir zaman tam olarak uygulanamadı.
Ojewale’ye göre, devletin madencilik sektörünü etkin şekilde denetleme kapasitesi yok. Bu nedenle, yerli ve yabancı şirketler çoğunlukla kendi kurallarını uyguluyor.
Zanaatkar madencilik yoluyla üretilen kobaltın miktarını doğru bir şekilde belirlemek de zor. Analistlere göre, son yıllarda bu tür üretim azaldı ve 2024’te toplam üretimin yalnızca yüzde 3 ila 5’ini oluşturuyor. Dolayısıyla, aşırı arzın asıl sebebinin el işçiliğiyle yapılan madencilik olmadığını söylemek mümkün.
Kobalt ihracatının askıya alınması, DRC ekonomisi için kısa vadede bir çözüm gibi görünse de, uzun vadede yeni zorluklar yaratabilir. Piyasanın nasıl şekilleneceğini önümüzdeki aylar gösterecek.
Kaynak: AFP